Η Διάσωση της Ελληνικής Γλώσσας στην Εποχή της Αμάθειας

Του Γιώργου Καρβουνιάρη*

Η 9η Φεβρουαρίου έχει πλέον καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας. Αυτή είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για την ανθρωπότητα να γιορτάσει τη γλώσσα που γέννησε θεμελιώδεις έννοιες όπως η φιλοσοφία, η επιστήμη και η δημοκρατία. Ωστόσο, παρά την εορταστική ατμόσφαιρα, καταφέρνουμε να θυσιάζουμε καθημερινά αυτή την πολύτιμη γλώσσα, στα βωμό της αμάθειας και της προχειρότητας, καθώς και λόγω της συστηματικής υποβάθμισής της από εκείνους που έχουν την ευθύνη να την προστατεύσουν, όπως το κράτος και οι κυβερνητικές αρχές.

Ο ελληνικός πολιτισμός, που βασίζεται στον λόγο και στην παιδεία, βρίσκεται σε παρακμή, τελματωμένος στην αδιαφορία και την ενοχή της σιωπής μας. Οι σημερινοί ηγέτες, αντί να αναγνωρίσουν και να σεβαστούν τον πλούτο της γλώσσας και των κοινωνικών μας αξιών, προτιμούν να οικοδομήσουν μια κοινωνία όπου η σιωπή και η χειραγώγηση είναι κυρίαρχες. Δημιουργούν «ομάδες αλήθειας», που στην πραγματικότητα αγνοούν την ουσία της αλήθειας, αν αυτή δεν έχει μετατραπεί σε εργαλείο προπαγάνδας.

Η ελληνική γλώσσα δεν είναι απλά μέσο επικοινωνίας. Είναι μνήμη, σκέψη και ψυχή. Είναι οι ρίζες μας. Όταν αποκόβουμε τις ρίζες, το δέντρο αργά ή γρήγορα θα πέσει. Πόσοι από τους νέους και μη γνωρίζουν τη σημασία της λέξης «φιλοκαλία»; Πόσοι έχουν αναγνώσει Πλάτωνα ή Καβάφη; Πόσοι μπορούν να εκφράσουν μια ολοκληρωμένη άποψη χωρίς τη βοήθεια emojis και ξένων λέξεων; Αν η γλώσσα αντικατοπτρίζει την ποιότητα της σκέψης, τότε βρισκόμαστε σε μια κρίση πολύ πιο σοβαρή από αυτή που αντανακλούν τα δημοσιονομικά μας στοιχεία.

Η Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας θεωρητικά είναι μια γιορτή, αλλά στην πράξη γίνεται καθρέφτης της αποτυχίας μας να σταθούμε αντάξιοι της κληρονομιάς που φέρουμε. Είναι σαν να προσφέρουμε λουλούδια στον τάφο ενός πολιτισμού που εμείς οι ίδιοι έχουμε προδώσει μέσω της αδιαφορίας, της ανοχής και της έλλειψης πολιτισμικής ταυτότητας.

Η ελληνική κυβέρνηση φαίνεται να έχει εγκαταλείψει την ελληνική γλώσσα και σκέψη στο έλεος των αλγορίθμων. Η κριτική σκέψη καταπνίγεται όχι από έλλειψη δυνατότητας, αλλά από μια οργανωμένη επίθεση. Όσο λιγότερο σκέφτεται ο πολίτης, τόσο πιο εύκολα μπορεί να καθοδηγείται. Αυτό το παρατηρούμε παντού: η πληροφόρηση έχει μετατραπεί σε meme, και η δημόσια συζήτηση δεν είναι παρά ηχείων μιας κενότητας.

Πώς να μιλήσουμε για αλήθεια όταν οι υποκλοπές περνάνε για «παρεξηγήσεις» και η τραγωδία των Τεμπών αποδίδεται απλώς σε «ανθρώπινο λάθος»; Πώς να υπερασπιστούμε τη γλώσσα μας όταν η πραγματικότητα πετιέται στην άκρη με όρους κακογραμμένου σεναρίου; Ο πόλεμος κατά της γλώσσας είναι και πόλεμος κατά της αλήθειας, και αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά οι σεναριογράφοι της σύγχρονης πολιτικής πραγματικότητας.

Εάν θέλουμε να τιμήσουμε πραγματικά την ελληνική μας γλώσσα, οφείλουμε πρώτα να σταματήσουμε την υποκρισία. Ας αγωνιστούμε για μια παιδεία που δεν περιορίζεται σε «επικοινωνιακές καμπάνιες», αλλά προσπαθεί να διαμορφώσει ενεργούς πολίτες. Ας επαναφέρουμε τον διάλογο στα σχολεία, τον στοχασμό στα μέσα ενημέρωσης και τον πολιτισμό στην καρδιά της δημόσιας ζωής.

Διότι διαφορετικά, θα μας μείνει μόνο η γιορτή. Κι όταν οι γιορτές γίνονται χωρίς περιεχόμενο, τότε είναι απλώς μνημόσυνα.

Χρόνια πολλά λοιπόν, ελληνική γλώσσα. Και καλή τύχη – θα τη χρειαστείς.

*Ο Γιώργος Καρβουνιάρης είναι δημοσιογράφος, Γ.Γ. της Ένωσης Συντακτών Πελοποννήσου-Ηπείρου-Νήσων, υποψήφιος βουλευτής Αχαΐας ΠΑΣΟΚ το 2023.