Μέτρα κατά της Φτώχειας και Κοινωνικού Αποκλεισμού στην Ελλάδα το 2024

Αύξηση του πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας

Ο πληθυσμός που διατρέχει κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού αναμένεται το 2024 να ανέρχεται στο 26,9% του συνολικού πληθυσμού της χώρας, που αντιστοιχεί σε 2.740.051 άτομα. Αυτή η αύξηση κατά 0,8 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2023 (26,1%) επισημαίνει τη συνεχιζόμενη ανησυχία για τη βιωσιμότητα των κοινωνικών δομών στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με την έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ για τα εισοδήματα και τις συνθήκες διαβίωσης των νοικοκυριών, η αύξηση αυτή μπορεί να αποδοθεί κυρίως στην αύξηση του ποσοστού του κινδύνου φτώχειας σε 19,6% το 2024 από 18,9% το 2023, καθώς και στην υλική και κοινωνική στέρηση, η οποία αγγίζει το 14% φέτος, σε σύγκριση με 13,5% το προηγούμενο έτος.

Πληθυσμιακές ομάδες και ιδιαίτεροι κίνδυνοι

Ο κίνδυνος φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού είναι κυρίως εμφανής στα παιδιά κάτω των 17 ετών, με ποσοστό 27,9%, ωστόσο παρατηρείται πτώση συγκριτικά με το 2023 (28,1%). Αξιοσημείωτο είναι ότι στις περιοχές της Αττικής και των Νησιών Αιγαίου και Κρήτης καταγράφεται δυσμενέστερη κατάσταση σε σύγκριση με το σύνολο της χώρας, ενώ οι Βόρεια και Κεντρική Ελλάδα καταγράφουν υψηλότερα ποσοστά αποκλεισμού.

Ειδικότερα, το ποσοστό του κινδύνου φτώχειας ή αποκλεισμού για νοικοκυριά με έναν ενήλικα και τουλάχιστον ένα εξαρτώμενο παιδί φτάνει το 43,7%, σε 28,9% για νοικοκυριά με εξαρτώμενα παιδιά και σε 20,6% για νοικοκυριά χωρίς εξαρτώμενα παιδιά. Αυτά τα στοιχεία αντικατοπτρίζουν την πίεση που υφίστανται οι οικογένειες για την εξασφάλιση στοιχειωδών πόρων.

Οικονομική κατάσταση και μέτρα στήριξης

Ο πληθυσμός που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού και διαβιοί σε ιδιόκτητη κατοικία με οικονομικές υποχρεώσεις φτάνει το 22%, ενώ η αντίστοιχη κατηγορία χωρίς οικονομικές υποχρεώσεις αγγίζει το 24,6%. Στην περίπτωση των ενοικιασμένων κατοικιών, το ποσοστό αυξάνεται στο 32,2%.

Το κατώφλι της φτώχειας έχει οριστεί στα 6.510 ευρώ για ένα μονοπρόσωπο νοικοκυριό και στα 13.671 ευρώ για νοικοκυριά με δύο ενήλικες και δύο εξαρτώμενα παιδιά κάτω των 14 ετών. Το κατώφλι αυτό ορίζεται στο 60% του διάμεσου ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, το οποίο έχει εκτιμηθεί σε 10.850 ευρώ. Το μέσο ετήσιο διαθέσιμο εισόδημα για τα νοικοκυριά ανά την Ελλάδα είναι 20.103 ευρώ.

Επίπτωση κοινωνικών μεταβιβάσεων

Για το 2024, το 19,6% του συνολικού πληθυσμού θα είναι σε κίνδυνο φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις, με αύξηση κατά 0,7 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2023. Εκτιμάται ότι οι 842.421 νοικοκυριά που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας αριθμούν 1.996.833 μέλη, μέσα σε έναν πληθυσμό 10.187.923 ατόμων.

Η παιδική φτώχεια, για παιδιά ηλικίας 0-17 ετών, ανέρχεται σε 22,4%, ενώ τα ποσοστά κινδύνου φτώχειας για τις άλλες ηλικιακές ομάδες κυμαίνονται στο 19,1% για τις ηλικίες 18-64 ετών και 18,8% για τα άτομα άνω των 65 ετών.

Εκπαίδευση και απασχόληση ως παράγοντες κινδύνου

Όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο εκπαίδευσης, τόσο μικρότερο το ποσοστό κινδύνου φτώχειας. Για το 2024, υπολογίζεται ότι ο κίνδυνος φτώχειας για άτομα με μη ολοκληρωμένη εκπαίδευση είναι 28,2%, ενώ για αυτούς με ολοκληρωμένη δευτεροβάθμια και μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση, το ποσοστό ανέρχεται σε 19,1% και 7,1% αντίστοιχα για την τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Επιπλέον, οι εργαζόμενοι ηλικίας 18 ετών και άνω αντιμετωπίζουν χαμηλότερο κίνδυνο φτώχειας σε σχέση με τους ανέργους και τους οικονομικά μη ενεργούς. Το ποσοστό κινδύνου για τους εργαζομένους ανέρχεται σε 10,5%, σημειώνοντας αύξηση 0,6 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2023. Ο κίνδυνος φτώχειας για τους ανέργους είναι σημαντικά μεγαλύτερος, αγγίζοντας το 49,2%, με σημαντική διαφορά ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες.

Όσον αφορά την απασχόληση, ο κίνδυνος φτώχειας για τους εργαζομένους με πλήρη απασχόληση είναι 9,8% ενώ για τους με μερική απασχόληση το ποσοστό φτάνει το 20,6%.

Αναγκαιότητα κοινωνικών επιδομάτων

Το ποσοστό κινδύνου φτώχειας προ της κοινωνικής μεταβιβάσεως είναι 45%, ωστόσο αυτό μειώνεται στο 23,5% εάν ληφθούν υπόψη μόνο οι συντάξεις. Τα κοινωνικά επιδόματα παρέχουν σημαντική στήριξη στα νοικοκυριά, μειώνοντας το ποσοστό κινδύνου φτώχειας κατά 3,9% ποσοστιαίες μονάδες, ενώ οι συντάξεις συμβάλλουν κατά 21,5% ποσοστιαίες μονάδες συνολικά.

Μια ανησυχητική διαπίστωση είναι ότι το 13,3% των νοικοκυριών δήλωσε αύξηση του εισοδήματός τους τον τελευταίο χρόνο, σε αντίθεση με το 10,2% που δήλωσε μείωση, και το 76,6% που ανέφερε ότι παρέμεινε σταθερό. Το μέσο ισοδύναμο ατομικό διαθέσιμο εισόδημα είναι 12.391 ευρώ, καταγράφοντας αύξηση 7,3% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, με την κύρια πηγή εισοδήματος να προέρχεται από εργασία (70,6%) και από συντάξεις (23,4%).