Αντέχουν τα ήρεμα νερά στη διεθνή φουρτούνα;

του Παντελή Καψή, δημοσιογράφου

Αλλαγές στις γεωπολιτικές δυναμικές

Στην πρόσφατη κρίση της Ινδίας με το Πακιστάν, οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς σημείωναν σε άρθρο τους ότι η Ινδία έχει να χάσει πολιτικά από μια τέτοια αναμέτρηση, παρά στρατιωτικά. Αν επιθυμεί να καταστεί διεθνής επενδυτικός προορισμός, δεν μπορεί να θεωρείται ένας απρόβλεπτος παίκτης στη διεθνή σκακιέρα, έτοιμος να εισέλθει σε πολεμικές περιπέτειες λόγω θρησκευτικού εθνικισμού. Αυτή η προσέγγιση μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τη στάση της Τουρκίας τις τελευταίες ημέρες.

Μια βασική ερώτηση που παραμένει αναπάντητη είναι γιατί η Τουρκία έχει εγκαταλείψει την επιθετική της πολιτική απέναντι στην Ελλάδα και έχει στραφεί προς τα ήρεμα νερά. Πολύ πρόσφατα, το 2022, η Τουρκία είχε προχωρήσει στην προμήθεια γεωτρύπανων και εκδηλωνόταν η επιθυμία της να πραγματοποιήσει γεωτρήσεις σε ελληνικές περιοχές που βρίσκονται κάτω από τουρκική αμφισβήτηση.

Η νέα στρατηγική της Τουρκίας

Η αλλαγή στρατηγικής από την Τουρκία είναι προφανής και συνδέεται με τον νέο ρόλο που επιθυμεί να διεκδικήσει στην περιοχή και παγκοσμίως. Ο πρόεδρος Ερντογάν θεωρεί ότι η Τουρκία μπορεί να είναι ένας ισότιμος παίκτης στον διεθνή στίβο και επιδιώκει να αναδείξει τη χώρα του ως έναν αναγκαίο σύμμαχο για την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Παράλληλα, διαθέτει μεγάλη αυτονομία στην εξωτερική της πολιτική, μια κατάσταση που ενισχύεται από τη γεωγραφική θέση της Τουρκίας, τη στρατιωτική της ισχύ και τις στένές σχέσεις της με χώρες όπως η Συρία και η Λιβύη.

Ωστόσο, μια παρατεταμένη κρίση με την Ελλάδα, μια συμμαχική χώρα του ΝΑΤΟ, που βρίσκεται στο επίκεντρο της Ευρώπης, δεν ωφελεί τα τουρκικά συμφέροντα. Η Τουρκία απαιτεί μια πολιτική ήρεμων νερών ώστε να επιτύχει τους στρατηγικούς της στόχους χωρίς να προσπαθήσει να είναι και ταραξίας και ειρηνοποιός.

Οι επιρροές της διεθνούς πολιτικής

Οι ραγδαίες εξελίξεις που έχουν σημειωθεί τους τελευταίους μήνες έχουν αναδείξει ριζικά τον ρόλο της Τουρκίας. Τρεις παράγοντες συμβάλλουν σε αυτή τη μεταμόρφωση: η εκλογή του Τραμπ, η προσπάθεια προσέγγισης με τη Ρωσία και η στροφή προς τις αραβικές χώρες. Υπήρξε επίσης η πτώση του καθεστώτος Άσαντ, καθώς και η επιθυμία της Ευρώπης να ενισχύσει την αμυντική της ικανότητα, γεγονός που έχει δημιουργήσει προοπτικές συνεργασίας με την Τουρκία.

Η Ελλάδα, ωστόσο, βιώνει μια κατάσταση σοκ αναφορικά με την αναβάθμιση της Τουρκίας, δεδομένου ότι στην τελευταία δεκαετία οι αμυντικές της στρατηγικές είχαν παραμεληθεί. Παρόλο που η κατάσταση αυτή έχει βελτιωθεί, οι τουρκικές διεκδικήσεις παραμένουν και ο διάλογος δεν έχει αποδώσει καρπούς στα κρίσιμα ζητήματα που χωρίζουν τις δύο χώρες.

Αναγκαία η ρεαλιστική προσέγγιση

Οι τελευταίοι μήνες υποδεικνύουν ότι είναι αδύνατον να γίνουν ασφαλείς προβλέψεις. Οι σχέσεις μπορούν να αλλάξουν γρήγορα, με πρώην εχθρούς να γίνονται φίλοι και πολιτικές αποφάσεις να βασίζονται σε γεωπολιτικά συμφέροντα αντί σε ανθρωπιστικά βιώματα. Η φυλάκιση του Ιμάμογλου και οι συνθήκες γύρω από τη δολοφονία του Κασόγκι αναδεικνύουν τη νέα πολιτική προσέγγιση του Τραμπ, ο οποίος προτάσσει τα συμφέροντα των ΗΠΑ.

Το πρώτο συμπέρασμα που προκύπτει από όλα αυτά είναι η ανάγκη μιας ρεαλιστικής προσέγγισης στην εξωτερική πολιτική. Η Ελλάδα πρέπει να κατανοήσει ότι δεν μπορεί να επιβληθεί μια πολιτική απομόνωσης της Τουρκίας με βάση αφελείς ιδέες. Οπλισμένη με τη σωστή εκτίμηση της πραγματικότητας, η χώρα θα πρέπει να εστιάσει στο πώς μπορεί να επιτευχθεί η καλύτερη δυνατή συνεργασία με την Τουρκία, χωρίς απερίσκεπτες ενέργειες που θα την απομονώσουν διπλωματικά.