Η Ιστορία Πίσω από το Χώμα από την Σπάρτη στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη
Γράφει ο Στέφανος Μίλεσης*
Η οργάνωση ΑΧΕΠΑ, από την ίδρυσή της, έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Ηνωμένων Πολιτειών, αναλαμβάνοντας πολλές πρωτοβουλίες που ενίσχυσαν τους δεσμούς των δύο χωρών.
Το 1951, η ΑΧΕΠΑ μετέφερε και προσέφερε στον πρόεδρο των ΗΠΑ, Χάρι Τρούμαν, χώμα από το κενοτάφιο του ηρωικού βασιλιά Λεωνίδα της Σπάρτης, σε μια συμβολική κίνηση που στόχευε στην αποκατάσταση των πληγών που άφησε πίσω του ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος.
Η τεφροδόχος με το χώμα προσφέρθηκε ως δώρο από τον ελληνικό λαό, συμβολίζοντας την αλληλεγγύη και την επιθυμία για ειρήνη.
Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική ιστορία, ο Λεωνίδας έπεσε ηρωικά στις Θερμοπύλες και ετάφη εκεί. Αργότερα, σύμφωνα με επικρατέστερες απόψεις ιστορικών, τα οστά του μεταφέρθηκαν στη Σπάρτη, όπου παραμένουν σε κενοτάφιο μέχρι σήμερα.
Η Επιλογή της Τυχερής Κοπέλας
Η διοίκηση της ΑΧΕΠΑ Νέας Υόρκης, που πρότεινε αυτή τη συμβολική προσφορά προς τον πρόεδρο, απέστειλε τον εκπρόσωπό της Ζαννή Μαρμαρινό στην Ελλάδα προκειμένου να επιλέξει την κατάλληλη κοπέλα για την αποστολή αυτή. Η αρχική πρόθεση ήταν να επιλεγεί μια νέα γυναίκα που θα εκπροσωπούσε τη νέα γενιά των Ελλήνων που είχαν βιώσει τις φρικαλεότητες του πολέμου και των καταστροφών», ωστόσο διαπιστώθηκε ότι η επιλογή βάσει αυτών των κριτηρίων θα ήταν δύσκολη.
Κατά την ίδια περίοδο, η κυβέρνηση των ΗΠΑ υλοποιούσε ένα πρόγραμμα μεταναστευτικής βοήθειας για την Ελλάδα, που επέτρεπε τη μετανάστευση 7.500 νέων και 2.500 ορφανών.
Τα Κριτήρια και η Τελευτία Χιλιάδα
Τα κριτήρια για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα ήταν αυστηρά: οι νέοι έπρεπε να προέρχονται από περιοχές που είχαν υποστεί τις φρικαλεότητες της κατοχής και να στερούνται βασικών πόρων επιβίωσης. Επιπλέον, ήταν απαραίτητο να έχουν συγγενείς στις ΗΠΑ. Οι αιτήσεις που υποβλήθηκαν ξεπέρασαν κατά πολύ τον αριθμό των διαθέσιμων θέσεων, καθώς πολλοί νέοι, ιδιαίτερα της υπαίθρου, ζούσαν υπό δύσκολες συνθήκες λόγω του εμφυλίου πολέμου.
Μέχρι το 1951, οι περισσότεροι από τους νέους είχαν ήδη επιλεγεί, και απέμενε μόνο η τελευταία χιλιάδα αποστολής, από την οποία υπήρχαν 999 καταγεγραμμένες θέσεις.
Η Κοπέλα που Συμπλήρωσε το Πρόγραμμα
Η Μαρία Γερούλη, 19 ετών τότε, από το Στενό Τριπόλεως, ήταν η τυχερή που συμπλήρωσε τη 1000η θέση. Είχε πέντε μικρότερα αδέλφια και οι γονείς της ζούσαν σε τραγικές συνθήκες, γεγονός που την ώθησε να πάρει την απόφαση να μεταναστεύσει. Η επιλογή της ήταν να αφήσει πίσω την οικογένειά της και το κατεστραμμένο από τον πόλεμο χωριό της.
Η Μαρία είχε ήδη τον αδελφό του πατέρα της στις ΗΠΑ, γεγονός που διευκόλυνε τη διαδικασία της μετανάστευσης. Όταν πληροφορήθηκε ότι ήταν η εκλεκτή για να μεταφέρει το χώμα του Λεωνίδα, δεν δίστασε να προχωρήσει στην απόφαση αυτή.
Το Ταξίδι και η Τελετή Υποδοχής
Φορώντας την παραδοσιακή ελληνική ενδυμασία, η Μαρία γέμισε με τα χέρια της χώμα από το κενοτάφιο του Λεωνίδα, το οποίο τοποθετήθηκε σε έναν αμφορέα του 6ου π.Χ. αιώνα. Το ταξίδι της στην Αμερική ήταν μια μοναδική εμπειρία, καθώς πέταξε για πρώτη φορά με αεροπλάνο. Στην Ουάσιγκτον, την υποδέχτηκαν με τιμές και τελετές, όπου συναντήθηκε με τον πρόεδρο Τρούμαν.
Μετά την τελετή, όλοι μαζί επισκέφθηκαν το Κοιμητήριο του Άρλινγκτον, όπου ο πρόεδρος τοποθέτησε τον αμφορέα με το χώμα στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη.
Η Νέα Ζωή στην Αμερική
Η Μαρία εγκαταστάθηκε στην Ιντιανάπολη και φιλοξενήθηκε από τον αδελφό του πατέρα της. Εκεί, απέκτησε τις γνώσεις και ικανότητες για να επικοινωνεί και να συμμετέχει στην κοινωνία, παντρεύτηκε τον Αναστάσιο Κωσταρίδη το 1953 και έγινε Αμερικανίδα πολίτης, διατηρώντας ταυτόχρονα τις ελληνικές της ρίζες.
Η Μαρία συνετέλεσε στην ελληνική κοινότητα, συμμετέχοντας ενεργά στις εορτές και εκδηλώσεις. Ήταν γνωστή για τις διάσημες ελληνικές δίπλες της και εργάζονταν σκληρά για την προώθηση των παραδόσεων και της κουλτούρας της.
Η Μαρία Γερούλη Κωσταρίδη απεβίωσε στις 25 Νοεμβρίου 2024, σε ηλικία 93 ετών, αφήνοντας πίσω της μια πλούσια κληρονομιά και εμπειρίες.
(*) Ιστορικός ερευνητής
Πηγή: NotosPress