Μύκητες και Κλιματική Αλλαγή: Η Απειλή στα Ελληνικά Δάση

Η ελληνική φύση, με τα εντυπωσιακά ελατοδάση και τα επιβλητικά πλατάνια, υποφέρει από μια σοβαρή κρίση. Αυτά τα δέντρα, που βρίσκονται στην καρδιά της ηπειρωτικής Ελλάδας, εκπέμπουν σήμα κινδύνου. Το φαινόμενο της μαζικής ξήρανσης των δέντρων είναι αποτέλεσμα της διάβρωσης από παθογόνους μύκητες και φλοιοφάγα έντομα, τα οποία βρήκαν πρόσφορο έδαφος να αναπτυχθούν εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Οι ακραίες θερμοκρασίες και η παρατεταμένη ξηρασία έχουν δημιουργήσει ιδανικές συνθήκες για την εξάπλωση αυτών των εχθρών, οι οποίοι πλήττουν τα δέντρα μέχρι τη ρίζα.

Η λύση για τον περιορισμό της καταστροφής φαίνεται να είναι η υλοτόμηση των προσβεβλημένων δέντρων, παρόλο που η συνολική απειλή για τα δάση δεν μπορεί να εξαλειφθεί όσο η κλιματική κρίση συνεχίζει να δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για τις ασθένειες.

Δραματική Κατάσταση σε Πολλές Περιοχές

Το πρόβλημα αυτό δεν περιορίζεται μόνο σε μια ή δύο τοποθεσίες. Εντοπίζεται σε όλες σχεδόν τις ορεινές περιοχές της Ελλάδας και τα τελευταία χρόνια έχει ενταθεί στα Τζουμέρκα, στην Κοιλάδα του Αχελώου και τα Άγραφα. Ακόμα και περιοχές όπως ο Κιθαιρώνας και ο Ελικώνας δεν έχουν μείνει ανέγγιχτες, αν και σε μικρότερο βαθμό, ενώ και η Ηπειρος και η Πελοπόννησος πλήττονται σοβαρά.

Ασθένεια Εισαγωγής

Η ιστορία της ασθένειας που πλήττει τα πλατάνια χρονολογείται από το 2003, όταν καταγράφηκε για πρώτη φορά στη Μεσσηνία. Ο μύκητας Ceratocystis platani, υπεύθυνος για το μεταχρωματικό έλκος, εντοπίστηκε αρχικά σε ετοιμοθάνατα ή νεκρά δέντρα. Αναλύσεις αποκάλυψαν ότι το συγκεκριμένο στέλεχος που βρέθηκε στην Ελλάδα είναι πανομοιότυπο με εκείνα που είχαν καταγραφεί στην Ιταλία, τη Γαλλία και την Ελβετία, υποδεικνύοντας ότι η ασθένεια εισήχθη πιθανότατα από αυτές τις χώρες. Αργότερα, απαίτησε όλα σχεδόν τα πλατάνια στην Πελοπόννησο, ενώ εξαπλώθηκε στην Ηπειρο, τη Θεσσαλία, τη Στερεά Ελλάδα και την Εύβοια.

Ενδεικτικά, ο μύκητας έχει προκαλέσει τη θανάτωση χιλιάδων πλατάνων στην Ελλάδα, πολλά εκ των οποίων ήταν αιωνόβια, ενώ επηρεάζει και νεότερα δέντρα, αλλοιώνοντας το τοπίο στις παραποτάμιες περιοχές.

Οι Επιπτώσεις της Ξήρανσης

Η εξάπλωση της ασθένειας έχει οδηγήσει σε δραματικές αλλαγές στο οικοσύστημα. Σύμφωνα με τον δήμαρχο Αγράφων, Αλέξη Καρδαμπίκη, οι συνέπειες της ξήρανσης είναι πολλαπλές: «Χάνονται δάση, αλλάζει η φυσιογνωμία ολόκληρων περιοχών και κατανοούμε την ουσιαστική σημασία των δέντρων για το οικοσύστημα». Αντίστοιχα, η αντιπεριφερειάρχης Ορεινής και Δασικής Πολιτικής Στερεάς Ελλάδας, Κατερίνα Καλαντζή, επισημαίνει ότι υπάρχει έντονος φόβος για τα πλατάνια που έχουν προσβληθεί, καθώς θεωρούνται σχεδόν μη αναστρέψιμα.

Η περιφέρεια έχει στραφεί στο Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών του ΕΛΓΟ «Δήμητρα», όπου μελετάται η κατάσταση και αναζητούνται λύσεις. Σύμφωνα με τις αναλύσεις, η ξήρανση των δέντρων οφείλεται σε συνδυαστική εμφάνιση ξυλοφάγων και φλοιοφάγων εντόμων, των οποίων ο πληθυσμός έχει εκρηκτική αύξηση.

Προτεινόμενες Λύσεις

Το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών προτείνει την έγκαιρη υλοτόμηση και απομάκρυνση των νεκρών και των προσβεβλημένων δέντρων. Με την υλοτόμηση, διασφαλίζεται η μείωση του πληθυσμού των εντόμων και η συμμόρφωση με μία ουσιαστική περιβαλλοντική πολιτική που θα έχει άμεσο αποτέλεσμα στην πρόληψη της εξάπλωσης.

Η καλύτερη περίοδος για την υλοτόμηση προτείνεται να είναι από το φθινόπωρο έως την άνοιξη, καθώς τότε τα έντομα είναι περισσότερο ευάλωτα. Η προληπτική διάθεση των εργαλείων κοπής και η απολύμανση τους αποτελούν κρίσιμες ενέργειες ώστε να αποτραπεί η εξάπλωση της ασθένειας από μολυσμένα σε υγιή δάση.

Η Πολιτική Αντίκτυποι

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι το πρόβλημα δεν είναι αποκλειστικά τοπικό. Η ξήρανση των δέντρων παρατηρείται και σε άλλες χώρες της Μεσογείου, γεγονός που υποδηλώνει ότι η ασθένεια και οι παθογόνοι μύκητες δεν γνωρίζουν σύνορα. Ο ευρωβουλευτής Σάκης Αρναούτογλου έχει επαναφέρει το ζήτημα στην Κομισιόν, υπογραμμίζοντας ότι η εκτεταμένη ξήρανση των δέντρων ενδέχεται να προκαλέσει σοβαρές επιπτώσεις στην βιοποικιλότητα και την σταθερότητα των δασικών οικοσυστημάτων.

Εν κατακλείδι, η αντιμετώπιση της ξήρανσης των δέντρων απαιτεί συνεργασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο και κινητοποίηση των απαραίτητων πόρων για ερευνητικές δράσεις, πρόληψη και αποκατάσταση των δασών που πλήττονται. Η διατήρηση της φυσικής κληρονομιάς της Ευρώπης εξαρτάται από τις ενέργειες που θα αναληφθούν σήμερα.

Πηγή: NotosPress