Ανακαλύψεις του Solar Orbiter: Απεικονίστηκε για πρώτη φορά ο νότιος πόλος του Ήλιου
Ο ανεξερεύνητος νότιος πόλος του Ήλιου αποκαλύφθηκε για πρώτη φορά μέσω εντυπωσιακών εικόνων που μεταδόθηκαν από το διαστημικό σκάφος Solar Orbiter, μια κοινή αποστολή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και της Nasa. Αυτή η αποστολή κατάφερε να πλεύσει κάτω από το πλανητικό επίπεδο και να καταγράψει τις μυστηριώδεις πολικές περιοχές του ήλιου, χάρη στην προηγμένη τεχνολογία της.
Οι επαναστατικές αυτές παρατηρήσεις παρείχαν μια απαραίτητη χαρτογράφηση ενός χαοτικού συνονθυλεύματος μαγνητικής δραστηριότητας στον πόλο του ήλιου, το οποίο, όπως διαπιστώνουν οι επιστήμονες, είναι κρίσιμο για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο το μαγνητικό πεδίο του ήλιου αναποδογυρίζει περίπου κάθε 11 χρόνια. Αυτό το φαινόμενο έχει μεγάλες επιπτώσεις στους ηλιακούς κύκλους και στη συμπεριφορά του διαστημικού καιρού.
«Χάρη στη νέα κεκλιμένη τροχιά του γύρω από τον Ήλιο, το Solar Orbiter είναι το πρώτο διαστημικό σκάφος που απεικονίζει τους πόλους του Ήλιου έξω από το εκλειπτικό πεδίο», δήλωσε η ESA σε δελτίο τύπου. Το εκλειπτικό πεδίο είναι ο επίπεδος δίσκος μέσα στον οποίο περιφέρονται όλοι οι πλανήτες και τα υπόλοιπα λειτουργικά διαστημικά σκάφη γύρω από τον Ήλιο.
Σημαντική ανακάλυψη για την κατανόηση του διαστημικού καιρού
Προτού πραγματοποιηθεί αυτή η αποστολή, κάθε εικόνα του Ήλιου είχε ληφθεί από τον ισημερινό του. Αυτό οφείλεται στην κίνηση της Γης και άλλων πλανητών σε έναν επίπεδο δίσκο γύρω από τον Ήλιο. Η καμπύλη κίνηση του Solar Orbiter αποκαλύπτει τον Ήλιο από μια νέα οπτική γωνία, γεγονός που ανοίγει νέα μονοπάτια στην έρευνα της ηλιακής επιστήμης.
Η μοναδική γωνία θέασης του Solar Orbiter θα αλλάξει την αντίληψη για το μαγνητικό πεδίο του Ήλιου, τον ηλιακό κύκλο και τη λειτουργία του διαστημικού καιρού. Στις 23 Μαρτίου 2025, καθώς το Solar Orbiter παρατήρησε τον Ήλιο από οπτική γωνία 17° κάτω από τον ηλιακό ισημερινό, οι εικόνες του απεικονίζουν τον νότιο πόλο του Ήλιου με εκπληκτική λεπτομέρεια. Καθώς οι έρευνες συνεχίζονται, το διαστημικό σκάφος αναμένεται να κλίνει περαιτέρω, βελτιώνοντας την ποιότητα των εικόνων στο μέλλον.
«Σήμερα αποκαλύπτουμε τις πρώτες εικόνες της ανθρωπότητας στον πόλο του Ήλιου», ανέφερε η καθηγήτρια Carole Mundell, Διευθύντρια Επιστημών της ESA. «Ο Ήλιος είναι το κοντινότερο αστέρι μας, η πηγή της ζωής και ένας πιθανός διαταράκτης των σύγχρονων ενεργειακών συστημάτων, γι’ αυτό είναι επιτακτική ανάγκη να κατανοήσουμε τη λειτουργία του και να μάθουμε να προβλέπουμε τη συμπεριφορά του». Οι νέες αυτές πληροφορίες μπορεί να σηματοδοτήσουν την αρχή μιας νέας εποχής στην ηλιακή επιστήμη.
Η «terra incognita» των πόλων του Ηλίου
Ο καθηγητής Sami Solanki, επικεφαλής της ομάδας του οργάνου PHI από το Ινστιτούτο Max Planck για την Έρευνα του Ηλιακού Συστήματος (MPS) στη Γερμανία, δήλωσε: «Δεν ξέραμε τι ακριβώς να περιμένουμε από αυτές τις πρώτες παρατηρήσεις – οι πόλοι του Ήλιου είναι κυριολεκτικά terra incognita». Το κολάζ που παρουσιάζεται απεικονίζει τον νότιο πόλο του Ήλιου, όπως παρατηρήθηκε στις 16-17 Μαρτίου 2025, όταν ο Solar Orbiter είχε γωνία 15° κάτω από τον ηλιακό ισημερινό.
Οι εικόνες του Solar Orbiter προέρχονται από τρία επιστημονικά όργανα: το Polarimetric and Helioseismic Imager (PHI), το Extreme Ultraviolet Imager (EUI) και το Spectral Imaging of the Coronal Environment (SPICE). Κάθε όργανο προσφέρει μια διαφορετική προοπτική του Ήλιου, με το PHI να απεικονίζει τον ήλιο στο ορατό φως και να χαρτογραφεί το επιφανειακό μαγνητικό πεδίο του, το EUI να αποκαλύπτει τον υπεριώδη χώρο και το SPICE να ανοίγει το δρόμο για την παρατήρηση διαφόρων θερμοκρασιών του φορτισμένου αερίου σε διαφορετικά στρώματα της ατμόσφαιρας του Ήλιου.
Η μόνη προηγούμενη αποστολή που είχε πετάξει πάνω από τους πόλους του Ηλίου ήταν το σκάφος Ulysses της Nasa, που εκτοξεύτηκε το 1990. Ωστόσο, αυτό δεν διέθετε κάμερα, επομένως δεν ήταν ικανό να παράσχει εικόνες όπως το Solar Orbiter. Η αποστολή θα συνεχίσει την τροχιά της γύρω από τον Ήλιο, επιτυγχάνοντας γωνία κλίσης 24° το 2026 και 33° το 2029.